Phạt xe không chính chủ: Hiểu đúng, mức phạt và thủ tục sang tên cập nhật

Cụm từ “phạt xe không chính chủ” thường gây hiểu nhầm. Thực tế, pháp luật không dùng thuật ngữ này, mà xử phạt hành vi chủ xe không làm thủ tục đăng ký sang tên khi mua, được tặng, được cho, thừa kế hoặc điều chuyển. Bài viết này giúp bạn hiểu đúng khái niệm, biết rõ khi nào bị phạt, mức phạt hiện hành và cách sang tên nhanh gọn để tránh rủi ro pháp lý.

Xe không chính chủ là gì?

“Xe không chính chủ” là cách gọi phổ biến của người dân đối với phương tiện đã chuyển quyền sở hữu nhưng chủ mới chưa làm thủ tục đăng ký sang tên tại cơ quan công an. Căn cứ xử phạt chủ yếu dựa trên Điều 30 Nghị định 100/2019/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung) về trách nhiệm của chủ xe trong việc đăng ký.

Theo quy định về đăng ký xe, trong 30 ngày kể từ ngày làm giấy tờ chuyển quyền sở hữu (mua bán, cho tặng, thừa kế, điều chuyển), chủ xe có nghĩa vụ đi làm thủ tục sang tên. Việc chậm trễ vừa gây rủi ro khi xảy ra tranh chấp, tai nạn, vừa có thể bị xử phạt hành chính.

Nguyên nhân phổ biến dẫn đến “không chính chủ” là ngại thủ tục, sợ phát sinh chi phí hoặc xem nhẹ giá trị chiếc xe. Tuy nhiên, việc sang tên đúng hạn bảo vệ quyền lợi của bạn về pháp lý, bảo hiểm, đăng kiểm, bảo hành và khi chuyển nhượng sau này.

Khi nào bị xử phạt lỗi “xe không chính chủ”?

Không phải cứ điều khiển xe không trùng tên trong đăng ký là bị phạt. Cơ quan chức năng chỉ xử lý hành vi không sang tên trong các tình huống sau:

• Phát hiện thông qua công tác đăng ký xe (làm thủ tục sang tên, đổi chủ, thu hồi, cấp lại).
• Phát hiện trong quá trình điều tra, giải quyết tai nạn giao thông gây hậu quả từ mức nghiêm trọng trở lên.

Cảnh sát giao thông không được dừng xe chỉ để kiểm tra và xử phạt lỗi “không chính chủ”. Nếu bạn mượn, thuê, lái thử xe hợp pháp, bình thường sẽ không bị xử phạt lỗi này khi lưu thông; bạn chỉ bị xử lý đối với các lỗi vi phạm trật tự, an toàn giao thông (nếu có).

Mức phạt xe không chính chủ hiện hành

Căn cứ Điều 30 Nghị định 100/2019/NĐ-CP (đã được sửa đổi, bổ sung), mức phạt hành vi chủ xe không làm thủ tục đăng ký sang tên như sau:

• Đối với xe mô tô, xe gắn máy và các loại tương tự:
  • Cá nhân: từ 400.000 đến 600.000 đồng
  • Tổ chức: từ 800.000 đến 1.200.000 đồng
• Đối với xe ô tô, máy kéo, xe máy chuyên dùng và các loại tương tự:
  • Cá nhân: từ 2.000.000 đến 4.000.000 đồng
  • Tổ chức: từ 4.000.000 đến 8.000.000 đồng

Lưu ý:

• Đây là vi phạm hành chính của chủ xe; người điều khiển không phải chủ sở hữu không bị xử phạt lỗi này.
• Vi phạm “không sang tên” không kéo theo tước giấy phép lái xe; tuy nhiên có thể bị áp dụng tình tiết tăng nặng nếu kèm theo hành vi vi phạm khác.

Đi xe của người khác có bị phạt lỗi “không chính chủ”?

Bạn mượn, thuê xe hoặc lái xe của công ty, gia đình thì không bị phạt lỗi “không chính chủ” khi lưu thông. Hành vi bị xử phạt là của chủ xe khi không thực hiện sang tên theo quy định. Tuy vậy, nếu xảy ra tai nạn và cơ quan chức năng xác minh phát sinh hành vi không sang tên, chủ xe (hoặc tổ chức sở hữu xe) sẽ bị xử lý theo mức phạt tương ứng nêu trên.

Thủ tục sang tên xe đúng quy định (tóm tắt nhanh)

Thủ tục có thể khác nhau đôi chút theo địa phương và loại xe, nhưng thông thường gồm các bước:

• Chuẩn bị giấy tờ chuyển quyền sở hữu:
  • Hợp đồng mua bán/cho tặng/ủy quyền có công chứng hoặc chứng thực
  • Giấy tờ tùy thân của hai bên (CCCD/CMND, sổ hộ khẩu hoặc giấy tờ cư trú)
  • Đăng ký xe, biển số hiện tại
• Nộp lệ phí trước bạ (nếu thuộc diện phải nộp), lưu lại biên lai nộp thuế.
• Nộp hồ sơ đăng ký sang tên tại cơ quan đăng ký xe:
  • Tờ khai đăng ký xe theo mẫu
  • Giấy tờ chuyển quyền sở hữu
  • Biên lai lệ phí trước bạ
  • Đăng ký xe và biển số (trường hợp phải thu hồi)
• Nhận giấy hẹn, chờ cấp đăng ký xe mới; cấp hoặc giữ biển số theo quy định về biển số định danh.

Mẹo thực hiện nhanh:

• Tra cứu phí, lệ phí và tải trước tờ khai trên cổng dịch vụ công để tiết kiệm thời gian.
• Kiểm tra kỹ số khung, số máy, tình trạng thế chấp trước khi giao dịch.
• Thực hiện sang tên trong vòng 30 ngày để tránh bị xử phạt và phát sinh rủi ro pháp lý.

Tình huống thường gặp và cách xử lý

• Mua xe cũ “qua tay”, không gặp được chủ đăng ký:
  • Liên hệ chủ đăng ký cuối cùng để lập lại hợp đồng/mua bán ủy quyền; nếu không thể, đến cơ quan đăng ký xe để được hướng dẫn xác minh và lập hồ sơ sang tên theo trường hợp đặc thù.
• Mất hợp đồng mua bán:
  • Liên hệ nơi đã công chứng để xin trích lục/bản sao lưu; trường hợp không có, hai bên lập lại giao dịch theo quy định.
• Xe thừa kế, cho tặng:
  • Chuẩn bị hồ sơ chứng minh quan hệ, văn bản phân chia/thỏa thuận di sản hoặc hợp đồng cho tặng công chứng, sau đó thực hiện thủ tục sang tên.
• Xe công ty điều chuyển nội bộ:
  • Quyết định điều chuyển, hóa đơn nội bộ, biên bản bàn giao, giấy tờ pháp nhân của đơn vị nhận; thực hiện sang tên tổ chức theo quy định.
• Biển số định danh:
  • Biển số gắn với chủ sở hữu; khi bán xe, chủ cũ phải làm thủ tục thu hồi, chủ mới được cấp biển số mới theo mã định danh của mình.

Câu hỏi thường gặp

• Có bị phạt khi mượn xe người thân không?

  • Không. Người mượn/thuê xe không bị phạt lỗi “không sang tên”. Chỉ chủ xe mới bị xử phạt hành vi không sang tên khi bị phát hiện theo thẩm quyền.

• Thời hạn 30 ngày tính từ khi nào?

  • Tính từ ngày ghi trên giấy tờ chuyển quyền sở hữu hợp lệ (hợp đồng mua bán, cho tặng, thừa kế, điều chuyển).

• CSGT có được dừng xe chỉ để kiểm tra “chính chủ”?

  • Không. Lỗi “không sang tên” chỉ bị phát hiện và xử lý qua công tác đăng ký xe hoặc điều tra tai nạn giao thông.

• Bảo hiểm bắt buộc có cần trùng tên với đăng ký xe?

  • Nên trùng tên với chủ xe để bảo đảm quyền lợi khi bồi thường; tuy nhiên trách nhiệm dân sự bắt buộc vẫn bảo hiểm cho xe theo quy định.

• Có sang tên trực tuyến được không?

  • Một số khâu có thể thực hiện trên cổng dịch vụ công (khai báo, đặt lịch), nhưng việc đối chiếu hồ sơ gốc và nhận kết quả vẫn thực hiện tại cơ quan đăng ký xe.

• Ô tô chưa sang tên có ảnh hưởng đăng kiểm?

  • Đăng kiểm tập trung vào tình trạng kỹ thuật, nhưng thông tin chủ xe không khớp có thể phát sinh vướng mắc về quản lý; nên sang tên để đồng bộ dữ liệu, thuận lợi bảo hiểm, xử phạt nguội.

Lời khuyên để tránh bị phạt và tối ưu chi phí

• Thực hiện sang tên ngay sau khi giao dịch, không để quá 30 ngày.
• Kiểm tra phạt nguội, thế chấp, tranh chấp trước khi mua xe cũ.
• Lập hợp đồng có công chứng, giữ đầy đủ hóa đơn, biên lai để chứng minh nguồn gốc hợp pháp.
• Chuẩn bị hồ sơ đầy đủ, tra cứu biểu phí trước bạ, lệ phí đăng ký theo địa phương để dự trù chi phí.